Po wakacjach, czyli zmiany w ambasadach

Wracam do Państwa po wakacyjnej przerwie. Zaczynamy od tego, że od ubiegłego tygodnia Polska ma w Kanadzie nowego ambasadora.

Swoją misję w Kanadzie właśnie rozpoczął oficjalnie dr Andrzej Kurnicki. To specjalista z zakresu finansów, rynków kapitałowych, bankowości prywatnej i inwestycyjnej. W latach 80. i 90. był doradcą finansowym i inwestycyjnym w USA, ma za sobą także doświadczenie wykładowcy akademickiego. Co ta nominacja mówi o priorytetach polskiej polityki zagranicznej?

Specjalistyczne, ekonomiczne przygotowanie Kurnickiego dobrze wróży na lata, w których jedną z osi polsko-kanadyjskich relacji będzie wdrażanie Kompleksowej Umowy Gospodarczo-Handlowej (CETA), znoszącej większość barier celnych między Kanadą a Unią Europejską. To sygnał dobry także dlatego, że w tym roku, strategicznym z punktu widzenia relacji polsko-kanadyjskich, Polska do tej pory nie miała tutaj swojego ambasadora, a kierowanie placówką wziął na swoje barki charge d’affaires ambasady Łukasz Weremiuk.

Moja energia, wasze doświadczenie

Podczas weekenowego briefingu prasowego z dziennikarzami w Toronto ambasador Kurnicki nakreślił priorytety swojej misji. To oczywiście ogólnie zarysowana strategia (zacieśnianie współpracy militarnej, wzmacnianie relacji handlowych i wspieranie kultury), ale wygląda na to, że to ekonominczy aspekt będzie kluczowy podczas jego misji. „Politykę zawsze się dobrze robi, gdy jest trochę biznesu – mówił ambasador. – Business is business. Ta dyplomacja działa w dwie strony.

To ważny sygnał, szczególnie w tym roku. Przed nami ratyfikowanie CETY i mozolne docieranie się w sprawach współpracy handlowej. O tym, że także wielu Kanadyjczyków do CETY podchodzi, eufemistycznie mówiąc, z rezerwą, pisałam dla POLLITYKI tutaj. Trzeba też pamiętać, że teraz Polska jest największym partnerem handlowym Kanady w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, dlatego te relacje trzeba umiejętnie pielęgnować. Kurnicki wprost zachęca polskie firmy do większej aktywności i zapowiada realizację inicjatywy premiera Morawieckiego, który chce stawiać na polskie przedstawicielstwa wspierające handel.

Fakt, że nowy szef polskiej misji dyplomatycznej przykłada wielką wagę do wymiany gospodarczej, jest bardzo dobrym prognostykiem. Pytanie dziennikarki PAP uwzględniające roszczenia rdzennych mieszkańców Kanady wywołało jednak na sali uśmiech – co pokazuje, że nie tylko dyplomacja potrzebuje biznesu, ale i biznes dyplomacji.

Kurnicki wielokrotnie podkreślał wagę dobrych relacji wojskowych. Jak zaznaczył: „Polska będzie szła w kierunku bliskiej współpracy, jeśli chodzi o obronę”. Przekonywał, że jesteśmy dla Kanady rynkiem atrakcyjnym, nie tylko handlowo, ale też edukacyjnie. Zachęcał do studiowania m.in. medycyny w Polsce. Inaczej niż w Polsce – w Kanadzie studia medyczne są płatne.

Zapytany, z jakimi wieściami i jakim przesłaniem przyjeżdża z Polski, ambasador uspokajał, że w kraju „nic takiego się nie dzieje”. „Spory? Na tym polega demokracja”. Dodał też, że są grupy interesu, które na tej zmianie straciły, a odpowiedzialnych za nadużycia gospodarcze należy rozliczyć.

Jego przesłanie wydaje się jednak pogodne. Jak powiedział podczas spotkania dla Polonii, chce połączyć swoją energię z doświadczeniem Polaków mieszkających w Kanadzie. Jego wystąpienia w Toronto, także podczas polonijnego festiwalu na Roncesvalles, zostały dobrze przyjęte.

Ale droga ambasadora Kurnickiego do Kanady nie była wcale łatwa.

Długa droga do Ottawy

W lipcu 2016 r. szef MSZ odwołał dotychczasowego ambasadora RP w Kanadzie, Marcina Bosackiego, zaufanego współpracownika Radosława Sikorskiego i dawnego szefa działu zagranicznego i korespondenta „Gazety Wyborczej”. Miało to miejsce rok przed upływem czteroletniej kadencji ambasadora i na ostatniej prostej negocjacji w sprawie CETY. Minister Witold Waszczykowski przyznał, że Bosacki nigdy nie miał jego zaufania – ale przez ponad rok nie zdołał tu przysłać jego następcy.

Kandydatura doświadcznego finansisty Andrzeja Kurnickiego została zaakceptowana przez parlamentarne komisje jeszcze na początku tego roku. Ale Kurnicki nie mógł rozpocząć pracy. Ustanowienie przedstawicieli dyplomatycznych to proces wieloetapowy. Jednym z nich jest podpisanie nominacji ambasadorskich przez prezydenta RP, ale Andrzej Duda miesiącami z tym zwlekał. Zresztą nie użył długopisu nie tylko w przypadku Kurnickiego, ale i innych dyplomatów, którzy mieli objąć placówki m.in. w Tajlandii czy Kazachstanie. Jak tłumaczył szef jego kancelarii, prezydent chciał podpisywać nominacje według „pewnej logiki i hierachii”.

Chodziło o to, że MSZ nadal zwlekał z przedstawieniem kandydatów na ambasadorów w placówkach dla Polski strategicznych – jak przy NATO oraz we Francji. Wakaty na tych stanowiskach były na zewnątrz bardzo źle odbierane. Prezydent czekał więc na ruch MSZ i pauzował w sprawie pozostałych placówek, w tym tej kandyjskiej. Próba sił trwała kilka miesięcy.

Pod koniec maja w wywiadzie dla RMF FM szef polskiej dyplomacji po prostu upomniał prezydenta. Waszczykowski domagał się wyjaśnień w sprawie opóźnień we wręczeniu nominacji: „Na biurku pana prezydenta jest wiele nominacji, wielu kandydatów, których można by wysłać. Oczekuję wyjaśnień, o co chodzi, jakie zarzuty, jakie problemy stawia się tym kandydatom, ewentualnie centrali MSZ”. Później tonował konflikt z pałacem i tłumaczył, że posłużył się skrótem myślowym.

Ale otoczenie prezydenta oceniło te słowa jako szkodliwe i gorszące. Jak powiedział szef gabinetu prezydenta Krzysztof Szczerski, taka wypowiedź przynosi „zgorszenie w środowisku dobrej zmiany i ona nigdy nie powinna była paść”. Tuż po tym, jak jednak padła, prezydent Duda nominacje podpisał i przed wakacjami można było organizować przeprowadzki – m.in. do Francji, Holandii, Kanady i Kazachstanu.

Ale nowy ambasador RP to niejedyna zmiana w dyplomacji.

Kanada odwołała swego ambasadora w Polsce

Po pierwsze, Andrzej Kurnicki, razem z przedstawicielami Unii Europejskiej, Armenii, Malawi, Malediwów i Ugandy, złożył na początku września listy uwierzytelniające na ręce Gubernatora Genaralnego, który jest tu przedstwicielem Królowej Brytyjskiej. Dziś stanowisko gubernatora piastuje jeszcze David Johnston, ale jego kadencja dobiega końca, na uroczystości obecna była też więc jego następczyni, była astronautka Julie Payette. Umocowanie jej to jasny sygnał, że w oficjalnych relacjach zagranicznych Kanadę ma reprezentować nie tylko kobieta, ale przede wszystkim inżynier i naukowiec.

Ale jest też druga, niezwykle istotna zmiana, w polskich mediach praktycznie nieodnotowana. Pod koniec sierpnia swoją misję po zaledwie 2 latach zakończył w Warszawie (i na Białorusi) ambasador Stephen de Boer. Kadencja, choć niepełna, upłynęła pod kątem zacieśniania współpracy wojskowej oraz przede wszystkim negocjacji handlowych pod parasolem CETY (i promowania „ulubionego kraju świata” z okazji 150-lecia kanadyjskiej państwowości). Niełatwe protokoły negocjacyjne zakończono z sukcesem. Cynthia Freeland, która reprezentowała w nich kanadyjski rząd na najwyższym szczeblu rozmów z Unią, została potem szefową całej dyplomacji, a także symboliczną odpowiedzią na Donalda Trumpa. Jak potoczyły się losy ambasadora Kanady w Polsce?

Kiedy rozmawialiśmy w ubiegłym roku, de Boer zachwycał się kameralnym Sopotem i joggingiem w Łazienkach, ale dla jego kariery to raczej przeprowadzka do Genewy to powód do radości i znaczący awans. Stephen de Boer będzie teraz ambasadorem i stałym przedstawicielem Kanady przy Światowej Organizacji Handlu (WTO). A to oznacza powrót do macierzystej drużyny, czyli prawa handlowego i polityki na szczeblu globalnym. Kogo Ottawa wyśle do Warszawy, tego jeszcze oficjalnie nie wiadomo.

Jak zwykle zmiany personalne na placówkach dyplomatycznych są owocem dłuższych procesów, bywają ukoronowaniem długo budowanych karier. Znaczące, że zmiany te dokonują się równolegle i w Ottawie, i w Warszawie.